Mübadelenin 100. Yılında Ayvalık’ta Duygu Yüklü Tören

Ayvalık Belediyesi, Ayvalık Kent Kurulu ve Ayvalık Giritliler Derneği tarafından mübadelenin 100. Yıldönümünde Cunda (Alibey) Adası’nda geniş iştirakli his yüklü bir merasim düzenlendi. Merasimde Ayvalık Rembetiko kümesi da, hem Türkçe ve hem Yunanca müzikler seslendirdi.  Merasim, mübadillerin Cunda’ya birinci adım attıkları  noktada gerçekleştirildi.

Ayvalık Kent Kurulu Lideri Halil Coşkun’un sunumuyla başlayan merasimde konuşan Ayvalık Giritliler Derneği Lideri Coşkun Tunçmen, 2023 yılının Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun yanı sıra mübadillerin, cet yurttan ana yurda savruluşunun da yüzüncü yılına denk geldiğini hatırlattı.

Atalarının bir asır evvel yaşadıkları yurtlarını terk etmek zorunda kaldıklarını vurgulayan Coşkun şöyle konuştu:

“Vatan bildikleri kentleri, kasabaları, köyleri çok özledik.  Selanik, Langaza, Kavala, Sarışaban, Drama, Serez, Kesriye, Karaferye, Vodina, Karacaova, Ağustos, Yenice-i Vardar, Kayalar, Yanya,Preveze, Parga,Florina, Nasliç, Kozana, Grebene, Kandiye, Hanya, Resmo, Yerapetra, Sakız, Midilli, Limni ve öbür yerleşim yerleri buram buram burnumuzda tütüyor. Büyüklerimizin gölgesinde tütün dizdikleri gülibrişim kısımlarını, suyundan içtikleri çeşmeleri, namaza durdukları mescitleri, düğün dernek günlerinde hora döndükleri köy meydanlarını, sıcacık konutlarımızı çok ancak çok özledik. Elbette hem bizlerin hem de cumhuriyetimizin yüzüncü yılında tahlil bekleyen birçok sıkıntıyla karşı karşıyayız. Etrafımızda yaşanan savaşlar ve dış dünyada artan tansiyon hepimizi huzursuz ediyor. Son devirde her bölümü etkileyen ekonomik kriz, denetimsiz biçimde ülkemize gelen milyonlarca sığınmacı nedeniyle ortaya çıkan demografik sıkıntılar ve günlük hayatımızı her geçen gün biraz daha tehdit eden toplumsal sorunlardan her Türk vatandaşı üzere bizler de olumsuz etkileniyoruz. Lakin bütün bu meselelerin toplumsal barış ve uzlaşma içinde çözülmesinden diğer bir dermanımız olmadığının farkındayız. Geçmişte olduğu üzere bundan sonra da biz mübadil çocukları ve torunları, ülkemizde yaşanan her sorunun üstesinden gelmek üzere birlik ve beraberlik içinde çok çalışmaya devam edeceğiz. Vatanımıza ve milletimize olan sorumluluklarımızı yerine getirmekten hiçbir vakit vazgeçmeyeceğiz.”

ÖZEL TALEPLERİMİZ VAR

Tunçmen, şöyle devam etti:

“Avrupa Birliği’nden ve komşu Yunan hükümetinden en büyük beklentimiz, cet topraklarına yaptığımız ziyaretlerde daima karşımıza çıkan vize problemine bir deva üretmeleridir. Yüz yıl evvel mübadele ile bıraktığımız konutlarımızı, köylerimizi, mezarlıklarımızı ve başka anılarımızı basitçe görebilmek ismine vize duvarlarının kaldırılmasını, en azından esnetilmesini, çok girişli ve uzun vadeli vize verilmesini talep ediyoruz. İki ülkenin mübadillerinin ortak bir talebi de Lozan Antlaşması’nın mütekabiliyet prensibi çerçevesinde terk edilen topraklarda kalan kültürel mimari varlıkların karşılıklı olarak restore edilmesidir. Bu manada; ibadet yerleri, hamamlar, çeşmeler, anıt meskenler, mezarlıklar üzere kültürel ve mimari varlıkların envanterlerinin çıkartılmasını, muhafaza altına alınmasını ve restore edilmesini istiyoruz. Lozan Antlaşması gereği mübadeleye tabi tutulmayan Yunanistan’daki Türk-Müslüman azınlık ve Türkiye’deki Rum-Ortodoks azınlığın karşılıklı olarak eğitim, kültür, lisan ve inanç özgürlüğü üzere insan haklarının hükümetlerce teminat altına alınmasını bekliyoruz. Her iki ülkenin okul müfredatından, tarih dersi kitaplarından birbirlerinin tarihini karalayıcı, hakaret içeren, düşmanlık doğuracak uydurma metinlerin ayıklanarak dostluğu teşvik edici bir hale sokulmasını barışçıl bir ortam için gerekli görüyoruz. Son periyotta Türkiye ve Yunanistan ortasında Adalar, kıta sahanlığı ve gibisi hususlardaki görüş ayrılıklarının yine tırmanışa geçtiğini görüyoruz. Asırlardır komşuluk eden iki halkın ortasında düşmanlık tohumları ekilmesinden yalnızca emperyalist ülkelerin yararlı çıkacağını tarih bize öğretmiş olmalıdır. Hasebiyle Türk – Yunan münasebetlerinin Lozan Antlaşmasına ve onun ruhuna sadık kalarak karşılıklı inanç ve barış iklimine kavuşması gerektiği niyetindeyiz.”

ALİ JALE: ÇOCUKLUĞUM MÜBADİL KISSALARLA GEÇTİ

Ayvalık Belediye Lider Vekili Ali Jale de, kendisinin de bir mübadil torunu olduğunu söyledi.  Çocukluğunun babaannesinden ve dedelerinden mübadele kıssalarını dinleyerek geçtiğini tabir eden Jale şöyle konuştu:

“Bu kıssalarla büyüdüm ve bundan sonra da ardımızdan gelen nesile bu öyküleri anlatacağım. Siz mübadillerden rica ediyorum. Çocuklarınıza bu yaşanmışlıkları kesinlikle aktarın. Bu bizim en büyük mirasımız ve yapmamız gereken en kutsal misyonlardan biridir. Bugün hüzünlüyüm, gururluyum, memnunum. Hüzünlüyüm; düşünüyorum da bundan 100 yıl evvel vatanlarından, yurtlarından olan bu beşerler, bir günde, bir haftada kendi meskenlerini terk etmek zorunda kaldılar. Kaç evlat anasız-babasız, kaç sevda ise yarım kaldı bu mübadelede. Kaç can gitti. Tahminen de bizim cetlerimiz kendi topraklarına Türklük kimlikleriyle bir bayram edasıyla geldiler. Gururluyum, 100 yıl evvel buraya gelen cetlerim bu kentin ticaretine, tarımına, ömrüne, iktisadına, kültürüne, toplumsal içeriğine değerek bu kente bir taraf verdiler. Bugün Ayvalık çok özelse, öteki tatil kasabalarından bir farkı varsa, bunu birazda mübadil cetlerimize borçluyuz. Bu yüzden de onlarla gurur duymamak, onlarla övünmemek mümkün değildir. 14 Ekim 1923’te, 925 kişi Midilli’den buraya yola çıktığında, yolda bir çocuk doğdu. O çocuğa Mustafa Kemal ismi verildi. Biz Türküz. Türk’ün de en büyük başkomutanı, en büyük önderiz Mustafa Kemal Atatürk’tür. Mübadiller bunu asla ruhlarından ve akıllarından çıkarmazlar. Hasebiyle bizim Mustafa Kemal Atatürk sevgimiz, 14 Ekim 1923’te o gemide doğan çocukla tüm dünyaya kanıtlanmıştı. Nasıl gururlu olamayız ki? Memnunum; ben dördüncü jenerasyon mübadil torunuyum Ayvalık’ta yaşayan. Artık beşinciler ve altıncılar geliyor. 100 yıl sonra burada denize bir çelenk bırakacağız. Kendi atalarımızı burada kendi torunları olarak anacağız. Nasıl keyifli olamayız ki? Dilerim ki bundan 100 yıl sonra da 200. kutlamada burada bir mübadil çocuğu olur. Burada atalarını yeniden gururla, onurla anar ve 200. yıldönümünde de tekrar Türkiye Cumhuriyeti bayrağı altında bu anmayı ve aktifliği gerçekleştirir ve Türkiye Cumhuriyeti ebediyen payidar kalır.”

Ayvalık Belediyesi Tiyatrosu oyuncularının denizden tekne ile gelerek, Ayvalık’a birinci adımlarını atan mübadilleri canlandırması ilgiyle izlendi. Merasimde, mübadele sırasında hayatlarını kaybedenlerin manevi huzurunda denize karanfillerden oluşan bir çelenk bırakıldı.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı